Ajanimo
Türkiye’ye özgü köpek cinsleri pek bilinmese de Türkiye’ye özgü muhteşem özelliklere sahip birçok köpek cinsi bulunmaktadır. Peki, Türkiye’ye özgü köpek cinsleri hangileridir?
Türkiye bitki ve hayvan çeşitliliği açısından dünyanın en zengin coğrafyalarından biri ve tabi ki bu zenginliğe köpek ırkları da dahil. Ülkemize özgü birkaç köpek ırkı var ve başta Sivas Kangal olmak üzere bu ırklar tüm dünyada tanınıyor. Sivas Kangal Türkiye köpekleri denilince akla gelen ilk ırk olsa da ülkemize özgü diğer köpek ırkları da en az Kangal kadar güzel ve özeller. Ülkemizin farklı bölgelerine ait Türkiye’ye özgü köpek ırkları bu topraklara yüzlerce yıldır güzellik katıyor ve Anadolu insanının en yakın dostu olarak yanı başından ayrılmıyor. Karşınızda her biri muhteşem olan Türkiye’nin köpekleri.
SİVAS KANGALI
Evet, yazımıza Türkiye’nin en ünlü köpeği Sivas Kangal ile başlıyoruz. İsmini Sivas ilindeki Kangal ilçesinden alan bu kocaman ve vakur köpeğin ilçeye adını veren Orta Asyalı Türk boylarından biri olan Kangarlar tarafından getirildiği düşünülüyor.
Kangal köpekleri çoban köpeği olarak tanınsalar da aslında aynı zamanda kusursuz birer bekçi köpeğidirler. Bu güzel köpekler koyun sürülerini yönetme konusunda inanılmaz başarılıdırlar. Tam da bu yüzden koyunun olduğu her yerde mutlaka Sivas Kangal köpeği de görmek mümkündür. Kalabalık sürüleri büyük bir başarıyla yönlendiren Kangal köpekleri çobanların hem yoldaşı hem de yardımcısıdır.
Tabi ki günümüzde Kangal bir kırsal köpeği olmaktan çıkmış şehirlerde de insanlarla yaşayan bir dost haline gelmiştir. Kocaman olması sebebiyle saldırgan olduğu tamamen bir yanılgıdır. Zira Kangal çok sakin bir köpektir ve ciddi bir tehdit olmadığı sürece kolay kolay saldırganlık eğilimi sergilemez. Ayrıca çocuklarla da harika ilişkiler kurarlar. Yani Sivas Kangal tek kelime ile muhteşem bir köpektir.
Bu Türkiye köpeği henüz tüm uluslararası köpek kuruluşları tarafından tanınmış bir ırk olmasa da ülkemizin Kangal’ın Türkiye’ye özgü bir köpek ırkı olarak tanınması için yoğun çabaları olduğunu da ekleyelim.
Son bir şey söylemek istiyoruz. Sivas’ta çoban köpekliği yapan Sivas Kangal köpeklerinin kulakları kurtlarla boğuştuklarında kurt tarafından kapılmaması ve kışları çok soğuk havada donmaması için kesiliyor. Ancak üzülerek görüyoruz ki şehirlerde bakılan Sivas Kangal köpeklerinin de kulaklarını kesiyorlar. Lütfen köpeklerin kulaklarını kesmeyin, bu onlara yapılan büyük bir kötülük!
AKBAŞ
Akbaş Sivas Kangal ile çok karıştırılan bir Türkiye köpeği olduğundan Kangal’ın gölgesinde kaldığı söylenebilir. Eskişehir ve çevresine ait bir ırk olan Akbaş da bir çoban köpeği ve sadece koyun değil inek sürülerini de korumakta kullanılıyor. Kangal’dan farklı olarak Akbaş sürülere dadanan yaban hayvanlarına karşı çok cesur ve saldırgan olması ile tanınıyor. Bu cesur köpeklerin kendilerinden kat be kat büyük olan ayılara bile korkusuzca saldırdığı biliniyor. Ayrıca Akbaş da sürüleri gütmekte çok başarılı, kalabalık sürüleri dahi tek başına güdebilmesiyle biliniyor.
Akbaş’ın da Türkiye’ye Orta Asya’dan göçen Türklerce getirildiği düşünülüyor. Bu ırkın uzun süre hayvancılık yapan yarı göçebe topluluklar ile birlikte yaşadığı biliniyor. Bu sebeple olsa gerek Akbaş özgürlüğüne en düşkün köpek ırklarından da biri.
Şehir hayatında Akbaş bakmak için bu şüpheci ve özellikle yabancılara karşı saldırganlık eğilimi olan köpekleri yavruluktan itibaren yeterli şekilde sosyalleştirmek gerekiyor. Aksi takdirde Akbaş köpeğinin kalabalığa ve şehir hayatına uyum sağlaması pek de kolay olmuyor. Ayrıca Akbaşların yabancı insan ve hayvan gördüğünde yoğun şekilde havlama eğilimi de var ki bu Akbaşları aslında başarılı birer de bekçi köpeği haline getiriyor.
RİZE KOYUN KÖPEĞİ
Sanıyoruz yazımızı okuyan çoğu kişinin ülkemize özgü Rize Koyun Köpeği isminde bir köpek ırkı olduğundan haberi bile yoktur. Evet, adından da anlaşılabileceği gibi Rize’ye özgü bir ırk olan Rize Koyun Köpeği ne yazık ki ülkemizde hiç tanınmıyor, hatta varlığı dahi bilinmiyor. Rize Koyun Köpeği evde beslenebilecek bir köpek ırkı değildir. Bu köpek için bir dağ köpeği denilebilir zira sağlam bir vücut yapısına ve yaşam alanı olan Canik Dağları’nın engebeli alanlarında kolayca yürümesini sağlayan çok güçlü bacaklara sahiptir.
Rize Koyun Köpeği koyun sürülerini gütmekte ve korumakta uzmandır ve birlikte yaşadığı insanlara da aşırı bağlıdır. Sürüye ya da insanlarına gelebilecek herhangi bir tehdit karşısında tepkileri sert olabilir. Ayrıca normalde sarkık duran kuyruklarını bir tehlike sezdiklerinde dikleştirirler ve bu da insanları için bir uyarı aracı işlevi görür.
Rize Koyun Köpeği genellikle koyu gri tüylere sahiptir ancak bazen farklı renklerde kürk de görülebilir.
AKSARAY MALAKLISI
Türkiye köpekleri arasında en büyük olanlardan biri Aksaray Malaklısı‘dır. Ünü ülke sınırlarını çoktan aşmış olan bu kocaman köpekler isminden de anlaşılabileceği gibi Aksaray iline ait. Vücut yapısı Kangal’ı andırmakla beraber Kangal’dan çok daha iri olan Aksaray Malaklısı mükemmel bir çoban köpeğidir. He büyükbaş hem de küçükbaş sürülerini güden ve koruyan Aksaray Malaklısı ayrıca çok iyi bir bekçi köpeğidir.
Boyu 140 santime, ağırlığıysa dişilerde 90 erkeklerdeyse 120 kiloya ulaşabilen bu dev köpekler kocaman cüsselerinden beklenmeyecek bir çevikliğe sahiptir, ancak ağırlıkları ve cüsseleri uzun süre koşmalarına engel olur.
Çok büyük olmalarına karşın çok iyi huylu olan Aksaray Malaklısı köpekler başka köpeklerle ve çocuklarla iyi ilişkiler kurabilir ancak yabancılara karşı saldırgan davranışlar sergileyebilirler. Sadakati ile tanınan Aksaray Malaklısı çok da zekidir ve bu sayede kolay eğitilebilir ve insanına itaat etme konusunda da isteklidir.
Anadolu Aslanı ismi ile de tanına Aksaray Malaklısı’nın son yıllarda tüm dünyada inanılmaz bir popülarite yakaladığını ve tüm dünyadan bu özel köpeklere yoğun ilgi olduğunu da ekleyelim.
TRABZON ZERDAVA
Trabzon Zerdeva’nın adında Trabzon geçse de bu köpek Trabzon’dan Batum’a kadar olan bölgede Karadenizliler tarafından yetiştiriliyor. Gerçi, yetiştiriliyor demek pek de doğru değil zira bu güzel Türkiye köpeğinin nesli ne yazık ki tükenme tehlikesi ile karşı karşıya. Kolhis yani Laz-Mezgel Krallığı’na dek uzanan soyları ile Zerdeva köpekleri Türkiye’nin en eski köpek ırklarından da biri aynı zamanda. Eskiden domuz avında kullanılan Trabzon Zerdeva köpekleri bugün de yöre halkı tarafından av köpeği olarak kullanılıyor. Her zaman söylediğimiz gibi av cinayettir, lütfen bu güzel köpekleri başka hayvanları öldürmek için kullanmayalım.
Zerdeva orta büyüklükte bir köpek ırkı, boyları maksimum 50 santime ulaşırken ağırlıklarıysa en fazla 25 kiloya ulaşıyor. Dik kulaklarının çok etkileyici bir görünüş kattığı bu ırk inatçı ve çok da cesurdur. Bu özellikleri de Karadeniz insanının Trabzon Zerdeva köpeğine karşı duyduğu sevginin en önemli sebebidir.
TÜRK TAZISI
Tazılar kalabalık olarak tanımlanabilecek bir köpek ailesi ve Türk tazısı da bu ailenin Türkiye’ye özgü bir üyesidir. Irk hakkındaki en eski bilgiler 16. Yüzyıla tarihleniyor, bu tarihe ait bir minyatürde Osmanlı padişahı Kanuni Sultan Süleyman’ın bir şehzadesi yanındaki bir Türk tazısı ile avlanırken görülüyor. Türk tazısının atasının Kırgız tazısı olduğu düşünülse de bu konuda kesin bir bilgi bulunmuyor.
Türk tazısının da nesli tehlike altında, ülkemizde bu köpekten çok az sayıda kaldığı biliniyor. Bu arada Türk tazılarını Türkiye dışına çıkartmak yasak. Bu köpekler ancak Askeri Veteriner Okulu Ve Eğitim Merkezi Komutanlığı’ndan izin alınarak ülke dışına çıkartılabiliyor.
ÇATALBURUN
Türkiye köpeklerinin en ilginçlerinden biri Mersin ve Tarsus yöresine ait bir ırk olan Çatalburun’dur. Burnu çatak görünümünde olan Çatalburun köpekler maksimum 63 santim boya ve 25 kiloya ulaşabiliyor. Daha çok Tarsus’a özgü olduğu kabul edilen Çatalburun çok iyi bir av köpeği olarak tanınıyor. İki burunlu olduğunu düşündüren burun şekli Çatalburun’un ilginç görünmesini sağlamanın yanı sıra koku alma konusundaysa diğer ırklara kıyasla çok daha başarılı olmasını sağlıyor.
Çatalburun her ne kadar av köpeği sınıfına girse de çok sakin ve iyi huylu bir ırk ve bu özellikleri onu kusursuz bir ev köpeği yapıyor. Sahiplerine çok bağlı olan Çatalburun köpekler bugün artık şehirlerde de insanlarla birlikte yaşıyor.
Ancak bu ırk ile ilgili de endişeler mevcut zira ülkemizde çok az sayıda Çatalburun kaldığı düşünülüyor.
