Ajanimo
Küçük ve kıvrık kulakları ile tanınan İskoç kırması Scottish Fold tüm dünya ile birlikte ülkemizde de çok popüler kedi cinslerinden biri. Zeki ve uyumlu olan Scottish Fold kedi cinsi, gerçekten çok uyumlu, sakin ve cana yakındır. Scottish Fold cins kediler; çocuklarla, yabancılarla, diğer kedilerle hatta köpeklerle çok sıcak ilişkiler kurabilirler. Peki Scottish Fold kedi cinsinin fiziksel ve kareketer özellikleri nedir? Bakımı nasıldır? Sahip olduğu genetik hastalıkları var mıdır?
Bu güzel ve sevimli kedilerin kulaklarının kıvrık olmasına sebep olan genetik mutasyonun sadece kulaklarını değil vücutlarının başka yerlerini de etkilemesi, dolayısıyla bazı sağlık sorunlarına yol açması sebebiyle Scottish Fold aynı zamanda en tartışmalı ırklardan da biri.
Zira hayvan severler ve kimi hayvan hakları örgütleri genetik olarak sorunlu bu kedilerin üretilmemesi gerektiğini savunuyorlar, ancak üreticiler ne yazık ki dünyaya acı çekme riski çok yüksek olan yavrular getirip bu yavruları satarak kazanç sağlamaktan vazgeçmiyorlar. Bunca tartışılan Scottish Fold cinsi kediler hakkında her şey yazımızda sizi bekliyor.
SCOTTİCH FOLD IRKI, 1961 YILINDA TESADÜFEN KEŞFEDİLDİ
Scottish Fold ırkını 1961 yılında İskoç bir çiftçi olan William Ross tesadüf eseri keşfetti. İskoçya’nın Tayside bölgesindeki Coupar Angus kasabası yakınlarındaki çiftliğinin yanındaki komşu çiftlikte kulakları olağan dışı şekilde kıvrılmış olan Susie isimli beyaz bir kedinin yaşadığını fark eden Ross kediye hayran oldu ve Susie’nin aynı kendisi gibi kıvrık kulaklı yavrularından birini alıp Snooks ismini verdi. Ross, bir genetik uzmanı ile birlikte kafa kafaya vererek bugünkü Scottish Fold’u üretmek için British Shorthair cinsi kedileriyle melezlemeye başladı. Ross’un dışındaki bazı kedi yetiştiricileri ve kedi meraklıları da bu yeni ve farklı cins için hevesliydi. Ancak, potansiyel sağlık sorunlarıyla ilgili bilgiler ortaya çıktıkça, hevesleri kırılmaya başladı. Ortaya çıkan bu yeni melez kedilerdeki olası sağırlık, kulak enfeksiyonları ve kulak akarları ile ilgili endişeler, bu türün İngiltere’de popüler olmasını engelledi. Ross ise kedisi Snooks ile bir üreme programı başlattı ve çeşitli kedi şovlarına katıldı.
Ross, yeni melez cinsi Birleşik Krallık’ın en önemli kedi ırkları kuruluşlarından biri olan Governing Council Of The Can Fancy (GCCF)’ye 1966’da kaydettirdi. Ancak kuruluş bu kedilerin sahip olduğu genetik sorunlar, kuyruk sakatlanması, kulaklarındaki enfeksiyonlar, akarlar (uyuz) ve sağırlık gibi çeşitli sağlık sorunlarına ilişkin kaygılar sebebiyle ırkı kaydetmeyi 1971 yılında durdurdu. Aynı tarihlerde Scottish Fold’ler Amerika’da yetiştirilmeye başlandı ve cinsin kişisel özelliklerinin oturmasıyla o yıllardan bu güne dünya çapında popüler bir tür haline geldi. CFA (Cat Fanciers Association) tarafından, 1978 yılında şampiyonluk kazanmış olan Scottish Fold, en sevilen ve bakılan ırklar arasında yerini aldı. 1980 yılından beri de ayrı bir kedi ırkı olarak kabul edilmiş ve ACF, CFF, CFA gibi birçok organizyon tarafından da kayıt altına alınmıştır. Bazı kedi kuruluşları ırk için Scottish Fold ismini kullanırken bazılarıysa Highland fold ismini kullanıyor. Scottish Fold cinsi kedilerin yuvarlak gövdeleri ve tıknaz görünmelerine neden olan kalın kürkleri vardır. En belirgin özellikleri, kulaklarının katlı ve başa yapışık olmasıdır. Gözleri geniş ve yuvarlaktır. Genel görünümü, orta boy, tıknaz ve çok yönlü bir kedinin görünümüdür.
SCOTTİSH FOLD FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
Orta boyutta bir kedi ırkı olan Scottish Fold kedilerin en önemli fiziksel özelliğinin kıvrık kulakları olduğunu belirtmiştik. Bunun dışında Scottish Fold kedilerinin fiziksel özellikleri şunlar:
- Scottish Fold kedilerin erkekleri genellikle 4-6, dişileri ise 2,7-4 kilo ağırlıktadır.
- Ortalama yaşam süreleri 11 ile 14 yıl arasındadır.
- Tüyleri orta ve uzun olabiliyor. Kürkleri yoğun tüylü, yumuşak dokuludur. Tüylerinin rengi bölgesel ve mevsimsel olarak değişiklik gösterir. Scottish Fold Longhair isimli uzun tüylü bir türü de vardır. Tüyleri çok çeşitli renklerde olabilir. Scottish Fold’lar genellikle beyaz, krem, duman, gümüş, portakal, kahverengi ve siyah renklerde olurlar. Desenleri ise düz, iki renkli, benekli veya gölgeli olabilir.
- Scottish Fold kedilerin yuvarlak ve geniş gövdelerine oranla nispeten küçük sayılabilecek yuvarlak bir kafa yapıları vardır. Boyun kısmı kısa ancak kalın ve yoğun tüylüdür. Gözleriyse orta büyüklüktedir, bunlar kıvrık kulakları ile birleşince bu kedilere baykuşa benzeyen bir görünüm katar.
- Scottish Fold cinsi kedileri diğer kedi ırklarından ayıran en belirgin özelliği kulaklarıdır. Bu cins kedilerin kulakları öne veya arkaya katlıdır. Küçük kulakları uçlara doğru sivrilir.
- Göz renkleri kedinin baskın rengine uygun olacak şekilde değişiklik gösterir. Genellikle bakır ve altın renkli gözlere sahip olsalar da mavi ve yeşil gibi farklı göz renkleri de görülebilir.Uysal mizaçları ve sevecen görünümlerine uyumlu renkli gözleri vardır. Göz yapıları geniştir. Yuvarlak kafaları ve katlanmış kulaklarıyla birleştiğinde ortaya baykuş benzeri bir görünüm çıkar.
- Scottish Fold cinsi kedilerin bacakları kısa ve kalın olur. Ayak parmakları gayet düzgün ve çok yönlüdür. Önde patiler beş, arka patiler dört parmaktır.
- Scottish Fold cinsi kedilerin kuyrukları orta ila uzun olabiliyor. Ancak vücutlarına orantılıdır. Kuyrukları, tabanda yuvarlak ve uçlara doğru incelip sivrilmektedir.
SCOTTİSH FOLD KAREKTERİ
Scottish Fold karakteri için zeki ve uyumlu kelimesi çok uygun, zira bu kediler gerçekten çok uyumlu, sakin ve cana yakınlardır. Scottish Fold kediler çocuklarla, yabancılarla, diğer kedilerle hatta köpeklerle çok sıcak ilişkiler kurabilirler. Bu sebeple kalabalık ve çocuklu aileler için mükemmel birer evcil dost olarak tanımlanırlar. Her kedi gibi, genellikle başkalarının onları kucağına alıp sevgi göstermesine izin verseler de, kendi seçtikleri insanlara karşı sevgi konusunda çok daha çömerttiirler. Kime, ne kadar yakınlık göstereceklerine kendileri karar verir. Duygusal insanlarına olan bağlılıklarına rağmen aşırı talepkar davranmazlar. Ev içerisinde duygusal insanlarını takip edip çok fazla sırnaşmazlar. Genellikle kucakta olmaktansa duygusal insanlarına yakın olmayı tercih ederler.
SCOTTİSH FOLD KEDİ CİNSİ BAKIMI
Scottish Fold bakımı konusunda en önemli unsur kulak bakımıdır, kapalı kulaklarının muhakkak düzenli olarak kontrol edilmesi ve temizlenmesi gerekir, aksi takdirde kulaklarında enfeksiyon ve uyuz görülme riski çok yüksektir. Orta derecede tüy döken bir ırktır, haftada 2-3 kez düzenli taranması hem dökülen tüylerin toplanmasını sağlar hem de tüylerinin daha sağlıklı olmasına yardım eder. Beslenmesi ise, her kedi ırkında olduğu gibi et oburdurlar. Ancak, tahıl ve sebze de tüketmelerinde sakınca yok. Ne yiyiyp içeceğini başka birine soran tek canlı insandır. Kediler, kendileri için yararlı olan yiyeceklei bilir ve tüketirler. Buna da, burunlarıyla karar verirler…. Eğitim konusuna gelince, tüm kedi cinslerinde olduğugi gibi Scottish Fold cinsi kedilerin eğitileceğini söylemek hadsizlik olur. Tuvaletlerini kuma yapmalaraı gerektiğini de bilirler, ne kadar yemek yemeleri gerektiğini de, insana karşı sınırları bellidir. Bir köpek gibi attığınız topu geri getirmesini beklerseniz çok beklersiniz. Ancak kendisi bunu yapmaya karar verirse getirir. Eğitik diye sevinmeyin yani:)
SCOTTİSH FOLD SAĞLIK AÇISINDAN GERÇEKTEN DE SORUNLU BİR KEDİ CİNSİ
Yazımızın başından beri birkaç yerde bahsettiğimiz gibi bu ırk birçok sağlık sorununa yatkın ki zaten bu yüzden GCCF Scottish Fold kedileri kayıt altına almayı bırakmış. Scottish Fold kedilerde görülen sağlık sorunları şunlar:
Konjenital osteodistrofi: Bu hastalık uzuvlarda, omurgada ve kuyrukta kıkırdaklar ile kemikleri etkileyen ve doğuştan bir hastalıktır. Hastalık kemiklerin kalınlaşmasına ve zamanla hareketliliğin azalmasına yol açar. Ki, zaten bu kedilerin kulaklarının kıvrık olmasının sebebi de bu hastalık yüzünden oluşan kıkırdak hasarının bir sonucudur. Bu hastalıktan yoğun biçimde etkilenen kediler çok ciddi ağrılar çekerler ve gerçekten çok acılı bir hayat sürerler.
Polikistik böbrek hastalığı: Ebeveynlerden miras alınan bu hastalık böbreklerde çeşitli kistler oluşmasına neden olur. Küçük ve içi sıvı dolu kistler zamanla çoğalıp büyüyerek böbreklerin düzgün çalışmasına engel olurlar. Scottish fold kedilerde bu durum 2 ila 10 yaşları arasında herhangi bir dönemde gelişebilir. Ebeveynlerinden birinde bu hastalık olan Scottish fold kedilerin bu hastalığa yakalanma olasılığı %50’dir, hastalık böbrek yetmezliği neticesinde ölümle sonuçlanabilir.
Kulak sorunları: Kulakların kıvrık olması sebebiyle bu kedilerde kulak enfeksiyonları, kulak uyuzu gibi kulak sorunları görülme riski yüksektir. Bu nedenle düzenli olarak kulaklarının kontrol edilip temizlenmesi gerekir.
Hipertrofik Kardiyomiyopati: Bunların dışında ırkın, kedilerde en sık görülen kalp hastalıklarından biri olan hipertrofik kardiyomiyopati’ye de yatkınlığı vardır. Ev kedilerinde ani ölümlerin başlıca nedenidir. Bu sağlık sorunu genellikle orta yaş kedilerde teşhis edilir.Zor nefes alma, aşırı uyuşukluk ve kedilerde kusma gibi semptomlar gösterir.
Bu hastalıkların dışında, Fip hastalığı ve göz kapağının bir bölümünün içe doğru kıvrılmasıyla oluşan entropiyon hastalığı da Scottish Fold’larda görülebilmektedir.
