Ajanimo
Kediler dünyasının en pofuduk üyelerinden biri olan İran kedisi yada diğer ismi ile Persian cat,basık suratı ile çok karakteristik bir görünüme sahiptir. Tüyleri ve karakteristik suratı bu kedilerin çok sevilmesini sağlayan en önemli özellikleridir. Yüzlerce yıldır dünyada olan bu kedi ırkı ortaya çıktığı ilk günden bugüne dek insanlar tarafından aynı şekilde sevilmiş ve yoğun olarak beslenmiştir. Birçok ırka kıyasla çok daha fazla bakım isteseler de ve sağlık sorunlarına ciddi yatkınlıkları olsa da İran kedisi hala en çok tercih edilen evcil hayvanlardan biri.
İran kedisi kökeni
Adından da anlaşılabileceği gibi Fars kedisi olarak da anılan İran kedisi İran kökenli bir kedi ırkı ve dünyaya da buradan yayılmış. İlk İran kedilerini Horasan’dan alan Pietro della Valle İtalya’ya getirmiş, Ankara üzerinden yapılan bu yolculukla İran kedilerinin dünyaya dağılma süreci başlamış. Nicholas-Claude Fabri de Piresc ise İran kedilerini Fransa’ya götürmüş, yani İran kedileri kısa sürede tüm Avrupa’da görülmeye başlanmış.
Irkın çok eski olduğuna inanılıyor ancak ırkın geçmişi hakkında kesin bilgiler yok. Eski Mısır hiyerogliflerinde bahsedilen uzun tüylü kedi cinsinin İran kedisi olabileceği düşünülse de bu da yalnızca bir olasılıktan ibaret.
Yakın dönemlerde bu ırk üzerinde genetik araştırmalar yapılmış ve bu araştırmalar bugünkü İran kedilerinin genetik açıdan Doğu Avrupa kedileri ile bağlantılı olduğunu ortaya koymuş.
İran kedisi fiziksel özellikleri
İran kedileri pofuduk tüyleri sebebiyle olduklarından daha büyük görünürler, oysaki aslında çok da büyük kediler değillerdir.
- İran kedileri orta büyüklükte kedilerdir, bacakları kısa ve kalındır.
- Sağlıklı yetişkin bir erkek İran kedisi 4-6 kilo arası ağrılıktadır.
- Sağlıklı yetişkin bir dişi İran kedisinin kilosu ise 3,2-4,5 arasındadır.
- Boyları ise dişilerde 24-35 cm, erkeklerdeyse 24-38 santim arasındadır.
- Bu ırkın en tipik fiziksel özelliklerinden biri basık ve kalkık burunlarıdır. Bu burun yapısı İran kedilerine tipik bir görünüş katsa da aynı zamanda bazı sağlık sorunlarına da zemin hazırlar.
- Gözleri yuvarlak ve iridir. Gözlerde mavi, yeşil, mavimsi yeşil ve parlak bakır renkler en çok görülenlerdir, bazen farklı göz renklerine sahip de olabilirler.
- İran kedilerinin bir diğer önemli fiziksel özelliği de tabi ki tüyleri, bu kedilerin tüyleri sık ve uzundur, kulaklarının içleri ve patilerinin altı dahi tüylüdür.
- Tüyleri siyah, beyaz, mavi, krem, duman rengi, sarı, mavi-krem olabilir. Ayrıca çift renkli İran kedileri de vardır, örneğin beyaz üzerine leylak, mavi gibi renklerde lekeli tüyleri olabilir. Ayrıca İran kedilerinde tekir desenler ve tortieshel olarak tanımlanan renk şablonu da görülür.
- Ortalama yaşam süreleriyse 12-17 yıl arasındadır.
İran kedisi kişiliği
Eğer hareketli, ortalıkta koşuşturup oyun oynayan bir kedi dost hayal ediyorsanız İran kedisi size göre değildir, çünkü bu kediler son derece sakin yapılarıyla tanınırlar. Zamanlarının çoğunu adeta bir biblo edasıyla oturarak ya da yatarak geçirirler.
- İran kedileri çok uyumludur, birlikte yaşaması en kolay kedi cinleri arasında ilk sıraya kurulmayı hak edecek denli uyumludurlar.
- Bu estetik kediler çocuklarla ve köpeklerle gayet iyi anlaşabilirler.
- Gürültülü ortamlar kesinlikle bu kedilere göre değildir, İran kedileri sessiz ve sakin ortamları sever.
- Oldukça zekilerdir ama bunu gösterme konusunda pek de başarılı değillerdir, zira çok fazla hareket etmedikleri için zekalarını pek sergileyemezler.
- Evde yalnız kalmaktan şikayet etmezler, zaten yatmayı, sakinliği sevdikleri için yalnız kalmak büyük bir sorun olmaz İran kedileri için.
İran kedisinin yatkın olduğu hastalıklar
İşte geldik yazımızın en önemli kısmına, çünkü bu güzel kediler ne yazık ki birçok ciddi sağlık sorununa genetik olarak yatkınlar.
Trikobezoar: Bu da ne demek diyebilirsiniz, hemen açıklayalım. Malum İran kedileri çok uzun tüylü kediler ve yalanırken diğer kedilere kıyasla çok daha fazla tüy yutarlar. Bu yuttukları tüyler bazen mide ve bağırsaklarında birikir ve işte trikobezoar tam da budur. Bu biriken topaklar kimi zaman çok ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu sebeple bu kedilerin her gün düzenli olarak taranması ayrıca yuttukları tüyleri rahat çıkartabilmeleri için malt macunu verilmesi gerekir.
Polikistik böbrek hastalığı: İran kedilerinde polikistik böbrek hastalığına çok yüksek oranda bir yatkınlık vardır. İran kedilerinin %38’inin bu kalıtsal hastalıktan mustarip olduğu biliniyor. Bu sebeple 1 yaşını geçmiş tüm İran kedilerinin yıllık olarak ultrason muayenesinden geçirilmesi gerekir.
Solunum problemleri: Yazımızda birkaç kez altını çizdiğimiz basık burun yapısı İran kedilerini solunum problemlerine yatkın hale getirir. Basık ve minik burunları bu kedilerin sıcağa, soğuğa, neme, kuru ortama kısacası tüm hava koşullarına karşı aşırı hassas olmasına yol açar. Aslında İran kedilerinin diğer ırklara kıyasla daha hareketsiz olmalarının en önemli sebebi de nefes almakta zorlanmalarıdır.
Kalp sorunları: Doğru ve yeterli nefes alamayan İran kedilerinde er ya da geç hafif ya da ağır kalp sorunları ile karşılaşılması neredeyse kaçınılmazdır. Hele bir de kedi şişmansa şişmanlıkla nefes sorunlarının ağırlaşması neticesinde bir İran kedisinin kalp hastası olmaması kaçınılmazdır demek pek de yanlış olmaz. İran kedilerinin %10 kadarı hipertrofik kardiyomiyopatiden mustariptir. Bu kalp hastalığı kedilerin aniden hayatını kaybetmesine neden olabilir. Erkek İran kedilerinde bu hastalıkla dişilerden çok daha fazla karşılaşılır.
Göz sorunları: İran kedileri birçok farlı göz sorununa yatkındır. Bu ırkta en sık karşılaşılan göz hastalıkları arasında daha çok mavi gözlü İran kedilerinde görülen ve kalıtsal bir bozukluk olan konjenital ankiloblepharon, gözyaşı kanallarının genişlemesinden kaynaklanan ve aşırı gözyaşı akıntısı sonucu göz çevresinde bakteri ve mantar enfeksiyonları oluşmasına neden olan konjenital epifora sayılabilir.
İran kedileri ayrıca glokom ve entropion isimli göz hastalıklarına da yatkındır.,
İran kedisi bakımı
İran kedisi bakımı diğer ırklarla karşılaştırıldığında daha çok zaman ve tabi ki para gerektirir. Yukarıda anlattığımız gibi bu kedileri polikistik böbrek hastalığına karşı her yıl ultrason muayenesinden geçirmek, nefes alma sorunları sebebiyle kalp kontrollerini yaptırmak gerekir. Yani, bir İran kedisi evlat edindiğinizde sık sık veteriner ziyaretleri yapmayı ve bu ziyaretlerin maliyetlerini karşılamayı göze almanız gerekir.
Bu kedilerin tüylerini her gün uygun tarak ya da fırçayla taramak gerekir.
İran kedilerinin kilo alması KESİNLİKLE engellenmelidir, çünkü yine yukarıda da anlattığımız gibi zaten nefes alma sorunları yaşayan bu kedilerin alacağı fazla kilolar bu solunum problemleri ile birleşince ölümcül sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle İran kedilerinin aşırı kilo almalarını önleyecek bir diyetle beslenmeleri sağlıklı ve uzun bir ömür geçirebilmeleri için vazgeçilmezdir.
