Ajanimo
Vegan beslenmeye ilgi gittikçe artıyor. Peki vegan beslenme nasıldır, veganlık nedir? Veganlık temelde hayvanlardan elde edilen ürünleri kullanmamaktır; ancak vegan olmak bununla da sınırlı bir kavram değildir, bir yaşam felsefesidir. Vegan beslenmenin ise insan sağlığına hiçbir zararı yoktur. İşte veganlık ve vegan beslenme ile ilgili tüm detaylar…
Veganlık, hayvanların gıda, giyim ya da başka amaçlar uğruna maruz kaldıkları sömürü ve zulmün her türlüsünden, uygulanabilir olan en mümkün derecede kaçınan bir felsefe ve yaşam biçimidir.
Ayrıca veganlık, insanlar, hayvanlar ve çevrenin yararına, hayvan kullanımını içermeyen alternatiflerin geliştirilmesini ve kullanımını da desteklemek demek. Beslenme konusunda ise, kısmen veya tamamen hayvanlardan elde edilen ürünlerin reddedilmesi anlamına geliyor.
VEGANLIK SADECE BİR BESLENME BİÇİMİ DEĞİLDİR
Günümüzde yaygınlığı giderek artan bir kavram olan veganlık; en basit tanımıyla, hayvan kullanımını ve hayvansal herhangi bir ürünü tüketmeyi reddeder. Vegan beslenenler, yalnızca bitki temelli besinleri tüketirler.
Vegan beslenme, sadece hayvan etini değil, hayvan kaynaklı tüm ürünleri dışlar. Bunlara, süt ve süt ürünleri, bal, jelatin, pepsin, albümin, karmin, peynir altı suyu, kazein ve bazı D3 vitaminleri de dahildir. Fakat veganlık, birçok kişi için sadece bir beslenme türü olarak görülmesinin ötesinde bir yaşam tarzıdır.
Veganlar; gıda, giyim, kozmetik, eğlence ya da herhangi bir amaçla hayvanların kullanıldığı her türlü şeyi hayatından çıkarır. Vegan yaşam tarzını benimseyenler, deri, yün kürk, angora, ipek gibi hayvansal kaynaklı herhangi bir giysi, aksesuar; hayvansal içerik bulunan ya da hayvanlar üzerinde test edilen kozmetik ve ev temizlik ürünlerini kullanmaz.
VEGAN YAŞAM TARZI SÜRDÜREBİLİRLİĞİ DESTEKLİYOR
Hayvanat bahçeleri, akvaryumlar, yunus parkları, hayvanların taşıma ve ulaşım amaçlı kullanıldığı (faytonlar, at ve öküz arabaları, deve biniciliği gb) sirk, boğa güreşi, at yarışı, rodeo, hayvanların dövüştürülmesi ya da güreştirilmesi gibi hayvanların kullanıldığı her eylemden kaçınır.
Dünyada ve ülkemizde gittikçe yaygınlaşan vegan yaklaşımın, canlı hakları, sağlık, etik, çevre ve din gibi birçok nedeni olabilir. Tüm duyarlı canlılar için yaşam hakkını ve hayvan özgürlüğünü savunan veganlık, dünya için ekolojik anlamda sürdürülebilir bir beslenme ve yaşam biçimi olmasıyla birlikte, sosyal adalet ile su ve gıda eşitliği ile ilgili de doğrudan bağlantılıdır. Hayvansal temelli beslenme ve üretimin, küresel ısınma ve sürdürülebilir çevre üzerinde olumsuz etkisinin ortaya konulduğu birçok bilimsel çalışma mevcuttur.
1 KASIM DÜNYA VEGAN GÜNÜ
Bu yaşam biçimini kabul eden bir kişi için en önemli kavramlardan biri de “farkındalık”tır. Bu bağlamda da hayvan hak ve özgürlükleri konusunda toplumsal farkındalık yaratmak üzerinde durur.
Veganlar, hayvanları korumak, zarar görmesini engellemek, giyim, mobilya, diğer tüm yan ürünler ve hayatın her alanında hayvanların bir meta gibi görünmesini engellemeye çalışmayı hedeflemektedir.
Her yıl 1 Kasım tarihi, Dünya Vegan Günü olarak kutlanır. Çevre, hayvan, doğa ve gezegen konusunda bilinçlendirmek ve daha fazla insanın bu yaşam biçimini benimsemesi için çalışmalar yapılır.
VEGANLIK VE VEJETARYENLİK ARASINDAKİ FARK
Vejetaryenler, kırmızı et, kümes hayvanları, balık ve deniz ürünleri, böcekler dahil canlı ya da ölü hiçbir hayvanı tüketmezler. Bununla birlikte, süt, yumurta, bal, yoğurt, tereyağı ve peynir gibi hayvansal kaynaklı gıdalar tüketilebilir.
Veganlar ise, hayvan kullanımı yoluyla yiyecek, giyecek ya da diğer tüm yan ürünleri kullanmayı reddeder. Yani vejetaryenler sadece beslenme biçiminde değişiklik yapar, veganlar ise; tüm yaşam biçiminde değişikliğe gider.
VEGAN BESLENME SAĞLIĞA ZARARLI MI?
Vegan beslenmede, sebze, meyve, tahıllar, tohumlar ve yağlar önemli yer tutuyor. Protein alımında da bitkisel kaynaklar tercih ediliyor. B12, D vitamini, EPA, DHA, iyot, demir, çinko, kalsiyum gibi vitamin ve minareller gıda takviyeleriyle telafi ediliyor. Dengeli beslenmeye önem verildiği, ürünler düzenli ve bilinçli bir şekilde tüketildiğinde vegan beslenmenin sağlık için herhangi bir dezavantajından bahsedilmiyor.
Vegan beslenmeye geçenlerin, beslenme planını iyi ayarlaması gereklidir. Eğer iyi planlanmazsa, kalsiyum, B12 ve demir eksikliği ortaya çıkabilir. Sinir ve kan hücrelerinin sağlığı için çok önemli olan B12 takviyesi almak vegan beslenmede çok önemlidir.
Nohut, mercimek, fasulye, barbunya, mercimek, sebzeler, mantar, tüm yeşil bitkiler, soya ürünleri, işlem görmemiş ceviz, fındık, fıstık, badem vb. kuruyemişler, kuru meyveler, bitkisel yağlar (zeytinyağı, keten tohumu yağı, ceviz yağı, fındık yağı, fıstık yağı), tahıllar (pirinç, kinoa, bulgur, kuskus, yulaf, mısır vs., tofu ve soya ürünleri vegan beslenmenin vazgeçilmezleridir.
VEGAN BESLENMENİN FAYDALARI
Vegan beslenme biçimi birçok insanın sandığının aksine sağlığa zararlı ya da güçten düşürücü değildir. Tam tersine vegan beslenerek başarıdan başarıya koşmuş birçok sporcu vardır.
Vegan beslenmenin sağlık açısından pek çok faydası olduğundan söz edilebilir.
Vegan beslenmenin sağlığa faydaları arasında; kilo kontrolü, kendini daha dinç hissetme, kalp hastalığı riskinde azalma, metabolizmanın hızlı çalışması, yüksek antioksidan alımı, kan şekeri ve insülin direncinde azalma, bazı kanser türlerine karşı korunma, toksinleri temizlenmesi ve bağırsak mikrobiyomunun gelişmesi gibi birçok olumlu sonuç gözlenir.
Vegan beslenme ile ilgili bir başka yanlış ise, tamamen bitkisel olan besinlerin lezzetsiz olduğudur. Oysa bu da doğru değildir. Özellikle son yıllarda vegan beslenen insanların sayısındaki belirgin artış ile birlikte, son derece lezzetli vegan yemekler üretilmektir. Gerek hazır, gerekse evde tarif ile yapılabilecek türlü vegan yemekleri, lezzet duygusunu tatmin etmekte üstün başarı gösteriyor. Öyle ki kaliteleriyle ünlü hemen tüm restoranların menüsünde vegan yemek yer alıyor.
