NFT nedir, nasıl yapılır ve NFT alabileceğiniz 5 platform hangileridir… İşte NFT ile ilgili bilmeniz gereken önemli başlıklar…
Gelişen dünyanın hayatımıza getirdiği yenilikler hızla artarken son yılların en çok konuşulan konusu ne, diye sorsak şüphesiz ki çoğu insanın cevabı NFT olacaktır. Çoğumuz NFT’yi haberlerden veya sosyal medyadan duymuşuzdur. Milyonlar verilerek alınan; tablolar, videolar, resimler. Bu tarz haberleri görüp ‘insanlar para harcayacak yer arıyor’ demeden ve ‘bu çılgınlık’ diye düşünmeden önce, gelin NFT nedir bir bakalım.
Ardından da NFT nasıl yapılır inceleyelim. NFT nasıl yapılır anladıktan sonra, NFT alabileceğiniz en iyi 5 platforma da yakından bakalım.
NFT, TAM OLARAK NEDİR
NFT’nin ilk kelime anlamını öğrenelim. Türkçe karşılığı ile “Değiştirilemeyen Token” ya da “Değişmesi mümkün olmayan para” olarak tercüme edilebilir. NFT’nin İngilizce olarak açılımı ise ‘Non-fungible-token’ dir.
Fungible, değerini koruyan anlamına gelir. Yani ne kadar zaman geçerse geçsin değeri değişmeyecektir. Değeri aynı olan şeylerdir. Örneğin; 1 bitcoinin 579.895,37tl etmesi eşdeğerdir.
Non fungible, Tek, eşsiz, biricik olması anlamına geliyor. Benzersiz, değiştirilemez, eş değeri olmayandır. Örneğin; telefonlarımızın içeriği dünyada başka kimsede yok, içindeki veriler sadece size özel, sizde var.
Token ise dijital bir onaydır. Yani problem çıkmaması veya bu alışveriş esnasında sorun yaşanmaması için oluşan dijital bir kavramdır. Aldığınız ürünün sertifikası şeklinde düşünebilirsiniz.
NFT’nin son yılların en ilgi çekici dijital verilerinden biridir. Klasikleşmiş kripto paralardan farklı bir uygulamaya sahiptirler. Yani NFT, bir değere sahip olan ve tahsil edilebilen dijital bir varlıktır. Dijital ortamda ürettiğiniz pek çok eseri ilgilendirebilecek bir kavramdır. Yıllardır adından söz ettiren kavram NFT ile var olan dijital varlıklarınızı değerlendirebilir ya da kendinize yeni koleksiyonlar edinebilirsiniz.
NFT kavramını normal şartlarda koleksiyon değerine sahip olabilecek bir varlığın dijital dünyadaki yansımaları olarak da tanımlamak mümkündür.
NFT sayılabilecek varlıklar; herhangi bir sanat eseri, video, tweet, bir internet sayfası, görseller, sosyal medyada oluşturduğunuz hikâyeler ve daha pek çoğu olabilir. Tüm bu dijital varlıklar, gerekli şartları sağladıklarında birer NFT olma özelliği taşıyabilir.
NFT’nin dijital para birimi gibi adlandırılır fakat para ile adlandırmak eksik kalacaktır. Dijital para birimlerinden farkı, tüm NFT’lerin birbirinden farklı şekilde tasarlanıyor olmasıdır. Bu özellik ile NFT sitedeki verileri özgün ve değiştirilemez kılar.
NFT ile satın aldığınız veri blockchain (blok zinciri) adı verilen bir dijital defterde depolanır. Yani belgeleri organize edip, kayıtlara geçirir. Bu satın alınan verinin bir sertifikası anlamına da gelir. Size ait olduğunu gösterir.
Blockchain teknolojisi, yani blok zinciri teknolojisi transfer ve veri güvenliğini sağlamak için kullanılan teknolojilerdir. Blok zinciri, geleneksel veri tabanları gibi değil de işlemlerin arka arkaya listelediği dijital bir kayıt defteri olarak çalışır. Veriler giriş tarihine göre genellikle arka arkaya sıralanır.
İşler, bilgi üzerinden ilerler. Bilgi ne kadar hızlı ve doğru bir şekilde alınırsa o kadar iyidir. Blockchain, yalnızca izni olan ağ üyeleri tarafından erişilebilen ve üzerinde değişiklik yapılamayan bir büyük defterde depolanan anlık, paylaşılan ve tamamen şeffaf bilgiler sağladığı için bilginin sunulması için idealdir.
NFT NASIL YAPILIR
Başlangıçta kulağa oldukça karışık gelen NFT teknolojisi, dijital dünyanın sunduğu imkânlar ile daha kolay bir hale geliyor. NFT, Ethereum isimli blok zinciri geliştiricileri tarafından hazırlanıyor. Bu blok zincirlerinin kaybolmamasını sağlayan ve işlemlerin kolay bir şekilde gerçekleştirmesine yardımcı olan platformlar yer alıyor.
Her blok zincirinin pazar yeri ve cüzdan hizmetinde farklılıklar mevcuttur. Satış veya alış yapabilmek için cüzdanınızın olması gerekmektedir. Cüzdan oluşturduktan sonra NFT sitelerinden alışveriş yapmak oldukça kolaylaşacaktır. Bazı NFT siteleri de zaten cüzdan oluşmak için sizlere MetaMask cüzdan (kripto para cüzdanı) indirme ve oluşturma linki vermektedir. Cüzdanınızı bağlamanıza ve NFT’ye çevirmek istediğiniz dosya ya da resmi yüklemenize izin veren bir platforma üye olmanız gerekir. Daha sonraysa NFT’ye çevirmek istediğiniz eserleri platforma yükleyip kolayca satış gerçekleştirebilirsiniz veya beğenmiş olduğunuz, yatırım yapmak istediğiniz eserleri satın alabilirsiniz.
NFT SANAT
Dijital sanat, NFT’nin doğal ortamı haline geldi. Çünkü blok zinciri teknolojisinin esnekliği ve yetenekleri, NFT’nin sahipliğini güvence altına aldı. Böylelikle dijital sanatçılar en çok kullanılan ve kabul edilen topluluğu oluşturdu. Dijital eser alım satımını kolaylaştıran NFT, sanatı geliştirme açısından önemli bir yer haline geldi.
Dijital eserlerin en çok alım satımının yapıldığı alan, NFT haline geldi. Sanatçılar eserlerini satarken sitelerin belirlemiş olduğu olanaklar arasından istedikleri seçeneklerle satışa sunabiliyor. Sanatçı ve eserin alıcısı köprü site aracılığıyla temas kurabiliyor.
Dijital dünya ile hayatımıza giren NFT, insanlara büyük paralar kazandırabilir. Bu yüzden çoğu insanın ilgisini çekmiş durumda. Milyoner olan insanlara hiç şüphesiz ki Beeple’ı örnek verebiliriz. Mike Winkelmann’ın Beeple olarak da bilinen dijital sanat eseri “Everydays – The First 5000 Days” 2021’de 69.3 milyon dolara satıldı ve çevrimiçi bir kripto para piyasasını oluşturmuş oldu. Beeple 69.3 milyon dolara sattığı eseriyle, yaşayan en pahalı sanatçılar listesinde 3. Sıraya yerleşti.
Türkiye NFT’sinde ise Cem Yılmaz bugüne kadar 45 NFT satmıştı. Yılmaz sosyal medya hesabından paylaşmış olduğu gönderi ile yeni NFTlerini duyurmuştu. Yılmaz satışa sunduğu her bir NFT için 0,25 Ethereum, yaklaşık 10 bin Türk lirası, fiyat belirledi.
Saba Tümer de kahkahasını NFT olarak 90 bin tlye satmıştı. Tümer bu satışı sosyal medyada “Dünyada bir ilk! Kahkaham #nft olarak rekor bir fiyata satıldı. Sevgili İzzet Pinto 90 bin TL ödedi… Ben de bu parayı eşit olarak Darüşşafaka, Tohum Otizm Vakfı ve 10 bin fidanla ‘Kahkaha Korusu’ yaptırmak için bağışlıyorum. Bağışlar gerçekleşince dekontları story bölümünde paylaşacağım.” diye paylaşmıştı.
NFT dünyasında sanatçıların haberi olmadan eserlerinin satışa çıkması en büyük ve en tartışmalı konular arasında yer alıyor.
Buna örnek olarak, çalışmalarını Twitter’da sık sık paylaşan dijital sanatçı Corbin Rainbolt verilebilir. Rainbolt, en az iki eserinin rızası olmadan NFT olarak satıldığını gördü. Bulduğu NFT hesaplarını bloke etti, ancak daha fazlası olup olmadığını bilmiyor. Ağırlıklı olarak tarih öncesi yaşam formlarının dijital resimlerini yapan ve bunları sosyal medyada paylaşan Rainbolt, son zamanlardaki çalışmalarının çoğunu Twitter’dan sildi ve tekrar çalınmasını önlemek için bir filigranla yeniden yayınladı.
Rainbolt, “Paleontoloji ve resim hakkında çok şey biliyorum, ancak bu kripto sanatının iç işleyişi benim için tam bir muamma” ifadelerini kullandı.
NFT’lerin popülaritesindeki artış, bazı koleksiyonların çok ciddi fiyatlardan alınıp satılmaya başlamasına yol açtı.
2022 yılının ocak ayı itibariyle taban fiyat açısından en değerli NFT koleksiyonu Bored Ape Yacht Club seçildi. Takma adlarla, anonim olarak geliştirilen bu koleksiyonda Dünya starları da yer alıyor. Koleksiyonda bulunan starlar sosyal medya hesap profilleri ile kendini belli ediyor.
Bored Ape NFT’lerine sahip olan diğer ünlüler arasında Snoop Dogg, NBA süperstarı Stephen Curry, Jimmy Fallon gibi isimler de yer alıyor.
NFT’YE NEDEN YATIRIM YAPMALIYIZ
Bugüne kadar altına, dolara, mücevherlere, evlere, arsalara vb. şeylere yatırım yaptık. NFT dendiğinde çoğumuz korkmuştur. Bazıları NFT’ye yatırım yapmanın riskli olduğunu söylese de aslında diğer yatırım araçlarına göre oldukça tercih edilebilirdir.
Sanal dünyadaki tüm riskler NFT yatırımları için de geçerlidir ancak; bu riskleri blok zinciri teknolojisi olabildiğince azaltmaktadır.
Bir NFT satın almak, genellikle size, resmi çevrimiçi yayınlamak veya profil resminiz olarak ayarlamak gibi bazı temel kullanım hakları da verir. Artı, elbette, sanatın sahibi olduğunuzla övünme hakları var ve onu desteklemek için bir blok zinciri girişi var.
Belirli NFT’lere sahip olmak sizin özel içeriklere ve canlı etkinliklere erişmenizi sağlıyor. Dijital yatırımcılar, kısa sürede olacağını umdukları büyük miktarda para kazanmak için NFT pazarlarını kullanıyor.
Tek bir NFT birden çok kez satın alınabilir ya da satılabilir. Ancak alıcı, her satışta orijinal sahibine ya da yaratıcısına bir telif ücreti ödemek zorundadır. Ayrıca sosyal medya hesaplarında belirli bir zenginlik göstermek için de NFT’ler kullanılıyor.
NFT’nin en çok kullanılacağı yer olan MetaVerse dünyasına da kısaca değinelim.
Yunan kökenli Meta kelimesi, sonra anlamında gelirken Verse ise gizli evren demektir. Metaverse’ü sanal evren olarak adlandırabiliriz. Fiziksel sınırların ortadan kalkması ve olmadığınız yerde bir deneyim yaşamak diyebiliriz.
Metaverse kelimesini yeni yeni duyuyor olsak da aslında ilk karşımıza çıkışı, Neal Stephenson tarafından 1992’de yayınlanan bir bilim kurgu roman olan Snow Crash’ta olmuştu. Bu romanda baş karakterin, biri normal yaşantı biri de sanal olmak üzere iki ayrı dünyada olduğunu görmekteydik ve yazar Stephenson bu durum için Metaverse kelimesini kullanmıştı.
Mark Zuckerberg ınstagram, facebook gibi platformların toplandığı şirketinin adını ‘meta’ olarak değiştirmiş ve ‘metaverse’ dünyasını duyurmuştu.
Sanal dünya olan Metaverse’e teknoloji öncüsü olmak ve yeni dünyanın kurucularından olmak isteyen insanlar, şirketler bu dünyaya adım atmak için NFT’ler satın alıyor. Metaverse evreninde yer almak için yarışa giren şirketler, NFT oluşturmaya başladılar.
Örneğin; Metaverse dünyasında tarzımızı kıyafetlerimizle yansıtacağız. Bu şekilde düşünen ünlü moda evleri de meşhur tasarımlarını NFT olarak satmaya başladı.
Gucci, Aria koleksiyonuna dikkat çekmek için bir NFT filmi yaratmıştı. Koleksiyonunu da NFT olarak satışa sundu.
İnsanların tasarımlarını açık arttırma ile etherium aracılığı ile sattığı/aldığı bir açık arttırma platformu olan Foundation’da ise Dilara Fındıkoğlu dijital kıyafet tasarımlarını açık artırmaya sundu.
Mimarilerin de metaverse yer alıdığını sık sık duymaya başlayacağız. Metaverse evreninde ilklerden olmak için çalışmalar sürüyor.
Güney Kore’de Metaverse evreninde başkenti Seul’u inşa ederek, Metaverse evreninde ilk kent olacak. Proje’nin 2022 sonunda bitirilip, 2026 da sanal turlarla hayata geçirilmesi planlanıyor.
EN İYİ NFT PLATFORMLARI
- Opensea
Opensea, blok zinciri tabanlı dijital varlıklar için merkezi olmayan bir pazar yeridir. OpenSea’da alım satımı yapılan toplanabilir token’ler, Ethereum’un ERC-721 standardı ile oluşturulan non-fungible token’lerdir.
Kullanıcılar OpenSea ile blok zinciri üzerinde bulunan oyun itemleri gibi çeşitli dijital varlıkları akıllı sözleşmeler yardımı ile alıp satabilirler.
OpenSea şu an 170’nin üzerinde kategori ve 4 milyondan fazla item ile blok zinciri üzerindeki dijital varlıklar için en büyük pazar yeridir.
OpenSea’de bir dijital bir varlık alınıp satıldığında OpenSea %2,5 komisyon kesmektedir.
OpenSea dijital pazar yerini MetaMask cüzdan ile kullanabilirsiniz. MetaMask cüzdanınız ile OpenSea’ye giriş yaptıktan sonra alım satım işleminizi gerçekleştirebilirsiniz.
Yazılımcılar Nft sitelerini her ne kadar güvence altına alsalar da bazı gruplar tarafından hesap çalınması vb. durumlarla karşılaşılabiliyor.
Bu durum geçtiğimiz günlerde, Opensea sitesinden satış yapan karikatürist Yılmaz Aslantürk’ün de başına geldi. Aslantürk, OpenSea hesabının hacklendiğini ve satışlardan elde ettiği tüm gelirin hackerlar tarafından çalındığını sosyal medya hesabından duyurmuştu.
Tüm parası çalınan Aslantürk, “OpenSea’deki hesabım heklendi ve sattığım NFT’lerden kazandığım tüm param çalındı. Ne OpenSea ne de Metamask cevap verdi. Sadece destek sayfalarındaki linki gönderdiler o kadar. Henüz yolun başındayken veda ettim NFT dünyasına.” Diye tweet atmıştı.
- Binance
Binance, dünyanın işlem hacmi bakımından en büyük kripto para alım satım platformudur. CoinMarketCap’in verilerine göre 9 Haziran 2021 tarihinde Binance üzerinde yapılan işlemlerin hacmi 29 milyar 833 milyon dolar olarak kayıtlara geçmişti.
Binance 2020 yılında ise yeni bir rekor kırdı ve milyonlarca kripto para yatırımcısı Binance’e kaydoldu.
Benzeri sitelere oranla kurumsal üye sayısının en çok olduğu sitedir. Bitcoin ve kripto para yatırımı yapmak isteyen şirketlerin bir kısmının Binance’e güvenerek üye olduğunu da söyleyebiliriz. Diğer sitelerden farklı olarak üye sayısındaki artışın sebebi dünya çapındaki yapmış olduğu pr çalışmalarının da etkili olduğu düşünülmekte.
Binance ismi de Finans kelimesinin İngilizce karşılığı “Finance”den geliyor. Binance kurucuları da Binance’in bir bitcoin ve kripto para borsası olması sebebiyle bitcoin’den ve ‘finance’ kelimesinden ilham alarak ismini Binance olarak açıklamışlardı.
- SuperRare
SuperRare, 2017 yılında Charles Crain, Jonathan Perkins ve John Crain’in bir araya gelerek kurduğu bir platformdur. Sanatçılara eşsiz tokenlarla eşleştirilmiş sanat eserleri oluşturma, takas etme ve ticaretini yapma imkânı sağlamaktadır. Bu yönüyle yeni nesil NFT eserlerinin alışverişinde genel kullanım sunmaktadır.
SuperRare, pek çok sanatçının eserini toplayan bir platform olarak çalışıyor. Sanatçılara yeni gelir kapıları açmanın yanı sıra, yerel tokenı ile ek kullanım sunması nedeniyle geleceğin projeleri arasında gösteriliyor.
NFT’lere aktif kullanım sunan SuperRare platformu, yerel tokenı ile diğer sitelerden farkını ortaya koymaktadır. Platform işlemlerinde kullanılan yerel token ise Rare Coin olarak bilinir.
1 Rare Coin = ₺9,18
1 Rare Coin = $0,145146
SuperRare ayrıca Kid Nimbus gibi sanatçılara kendi özel akıllı sözleşmelerini sunan “Series”i de yarattı. 2020 yılında SuperRare 208 milyon dolarlık satışlar gerçekleştirmişti. SuperRare platformu da Ethereum zincirinin altyapısını kullanmaktadır. Böylece kullanıcılara herhangi bir sanat eserine dair tarih, köken gibi bilgileri kimse tarafından denetlenemeyen ve erişilemeyen sistem, tarafından izleme imkânı sunar.
- Nifty Gateway
Nifty Gateway, merkezi bir NFT pazarıdır. Bu, platformda yalnızca yüksek kaliteli sanat eserlerin pazarı olarak konumlandırmak amaçlanmıştır. Bu nedenle, NFT’nin basımı ve ihracı merkezi bir otorite tarafından kontrol edilmektedir.
Nifty Gateway,platforma özgü sınırlı sayıda dijital sanat koleksiyonları oluşturmak için sanatçılar ve markalarla iş birliği yapmaktadır.
Nifty Gateway, platformda hangi NFT’lerin yayınlanacağını seçme konusunda yüksek derecede sorumluluk almaktadır. Sanatçılar, NFT’leri basmalarına ve yayınlamalarına izin verilmeden önce bir başvuru ve röportaj sürecinden geçmektedir. Bu, tüm sanat koleksiyonlarının en yüksek kalitede olmasını sağlar ve platformun birinci sınıf itibarının korunmasına yardımcı olmaktadır.
Nifty Gateway’in görünümü tamamen açık bir pazar merkezi olmasa da seçkin, yüksek kaliteli NFT çizimleri sunmaktadır. Diğer tüm pazarlar gibi, NFT’lere yatırım yapmak da sezgilerinizi geliştirmenizi ve en son trendleri takip etmenizi sağlamaktadır.
Mesut Özil’in NFTsi Nifty Gateway sitesinden satılmıştı. Özil’in NFT’sini ise sanatçı ve sanat direktörü olarak bilinen BossLogic tasarlamıştı. Özil sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda elde edilecek gelirin bir kısmının yardım kuruluşu BigShoe’ye bağışlanacağı da duyurmuştu.
- Rarible
Rarible, NFT olarak bilinen ve Ethereum blok zincirinde üzerinde bulunan dijital varlıkları alıp satabileceğiniz bir dijital pazar yeridir. Rarible’ı kullanarak NFT alıp satabilir ve kendiniz için bir NFT oluşturup pazara koyabilirsiniz. Merkezi değildir akıllı sözleşme ile çalışmaktadır. Rarible, eşsiz eserlerin NFT olarak alınıp satılmasına aracılık etmektedir. Ayrıca platformda kendi eserlerinizi NFT’ye dönüştürüp satışa koyabilirsiniz.
Rarible’da NFT alıp satmak ve transfer ücretlerini karşılamak için ETH’ye ihtiyacınız olacaktır. Bunun için cüzdan oluşturmanız gerek.
Rarible kullanırken merkezi olmayan uygulamalar (dapps) ile kullanabileceğiniz bir kripto para cüzdanına ihtiyacınız vardır.
Rarible‘da “connect wallet” butonuna tıkladığınızda Rarible’a bağlayabileceğiniz kripto para cüzdanlarını görebilirsiniz.
Listede MetaMask’in görülmesi için ilk önce tarayıcınızda MetaMask’e giriş yapıp daha sonra Rarible‘ı ziyaret etmeniz gerekiyor.
MetaMask’i kurduktan sonra MetaMask cüzdanınızdaki Ethereum adresinize kullandığınız herhangi bir kripto para borsasından Ethereum aktarabilirsiniz.
NFT alım satım işlemlerinde %2,5 komisyon hem satıcıdan hem de alıcıdan alınıyor.
Dolayısıyla herhangi bir NFT’nin alım satım işleminde alıcı ve satıcı %2,5 komisyon öderken Rarible ise toplamda %5 komisyon kazanmaktadır.
1 Comments
One Ping
Pingback:NFT nasıl yapılır, NFT alabileceğiniz 5 platform - Ajanimo - Coinolog.net | Güncel Kripto Para ve Bitcoin Haberleri