Buse Sever
Mikroplastik Araştırma Grubu tarafından ‘Türkiye plastik çöp ithal etmeli mi?’ sorusu katılımcılara yöneltildi. Katılımcıların
%61’i ‘Kesinlikle ithal etmemelidir’ ve ‘ithal etmemelidir’ cevabını verdi.
Türkiye’nin Avrupa’dan ithal ettiği plastik çöpler, bir çevre sorunu olarak varlığını sürdürüyor.
Bir dönem yasaklanan Türkiye’de ancak ithaline tekrar başlanan plastik çöpler, 2017 yılına kadar, ayrıştırma ve çöp toplama konusunda uzmanlaşmış ve sofistike sistemler geliştirmiş batılı devletlerden Çin’e doğru gerçekleşmekteydi.
2018 yılında Çin tarafından yapılan ve ”Green Fence” olarak adlandırılan bir düzenleme ile plastik çöp ticaretinin varış noktaları oldukça çeşitlendi.
Türkiye plastik çöplerin yeni adreslerinden biri haline geldi
Çin’in artık yönetimi neredeyse imkansız hale gelen plastik çöpleri ithal etmekten vazgeçmesiyle beraber Türkiye’de bu plastik çöplerin yeni adreslerinden biri haline geldi.
2017 yılında 261.864 ton plastik çöp ithal eden Türkiye, 2018 yılında 436.910 ton,2019 yılında 559.900 ton ve 2020 yılında da 772.831 ton plastik çöp ithalatı gerçekleştirdi.
2021 yılında ise bu rapor kaleme alındığında henüz resmi olarak açıklanmamış olsa da Basel Action Network tarafından derlenen verilere göre Türkiye’nin kasım 2021’de aylık 45.500 ton plastik çöpü sadece Avrupa Birliği ülkelerinden ithal ettiği anlaşılmaktadır.
Aynı organizasyonun İngiltere için derlediği veriler eklendiğinde Kasım 2021’de toplam ithal edilen plastik çöp miktarının 50.000 tonu aştığı görülmektedir.
Türkiye 2018 yılından sonra, özellikle Avrupa menşeli plastik çöplerin ana varış noktalarından biri haline gelmiştir.
Bu durum birçok yasa dışı olayı da beraberinde getirmiştir. Özellikle Interpol ve GITOC tarafından yayınlanan çöp ithalatı ve ilişkili suç faaliyetleriyle ilgili raporlarda genişçe yer alan aktivitelerin başında ithal edilen plastik çöplerin yasadışı bir şekilde gelişigüzel olarak dökülmesi ve yakılması yer almaktadır.
Bunun yanında yine aynı raporlarda bu çöplerin geri dönüşüm tesislerinde de kaza süsü verilerek yakıldığına dair güçlü emareler olduğu belirtilmektedir.
Ana motivasyonu geri dönüşüm olan bu faaliyetlerin Türkiye’de de çeşitli yasadışı faaliyetlere konu olduğu söylemek mümkün.
Bunlardan biri açık alanlara ithal edilen bu plastik çöplerin yasadışı olarak dökülmesi şeklinde gerçekleşmektedir.
Bir diğeri ise geri dönüşüm fabrikalarının depolarında bu çöplerin yakılması suretiyle imha edilmesi şeklinde gerçekleşmektedir.
Adana ili sınırlarında gerçekleşen döküm ve yakım faaliyetleri ortaya konulmuş ve bu durum yaygın olarak gerek ulusal gerekse de uluslararası basın yayın kuruluşlarında yer bulmuştur.
Mikroplastik Araştırma Grubu’nun araştırma verilerine göre;
Katılımcılar çevresel konulara duyarlılıklarını ifade etmek için 0 (hiç duyarlı değil) ile 5 (son derece
duyarlı) arasında bir puanlama yapmışlardır. Katılımcıların %88,2’si duyarlı olduğunu (4) veya son
derece duyarlı olduklarını bildirmişlerdir.
Katılımcılar en önemli çevre sorunlarına sırasıyla hava kirliliği, iklim değişikliği ve plastik kirliliği yanıtlarını vermişlerdir.
Katılımcılara plastik çöp ithalatını duyup duymadıkları sorulmuştur ve katılımcıların
%45’i duyduğunu belirtmiştir.
‘Türkiye plastik çöp ithal etmeli mi?’ sorusu katılımcılara yöneltilmiş ve katılımcıların %61’i “Kesinlikle ithal etmemelidir” ve “ithal etmemelidir” cevabını vermiştir.
Plastik çöp ithalatı konusunda bilgisi olan veya olmayanların Türkiye’nin plastik çöp ithal etmesi gerekip gerekmediğine verilen cevaplar incelenmiştir.
Buna göre plastik çöp ithalatına dair bilgiye sahip olanlar ve olmayanlar sırasıyla %66.5 ve %56.8 oranında plastik çöp ithal edilmemesi gerektiğini belirtmişlerdir.
Türkiye geçen yıl AB ülkeleri, İngiltere ve ABD’den yaklaşık olarak 800.000 ton atık ithal etti.
Çöp ithalatını ne kadar farkındayız?
Mikroplastik Araştırma Grubu’nun GAIA işbirliğiyle gerçekleştirdiği bu çalışmanın amacı yurttaşların çöp ithalatı konusundaki farkındalığının düzeyini ölçmektedir.
Bu bağlamda gerçekleştirilen bu çalışma sonucunda mevcut farkındalık düzeyinin yeterli olmadığı ancak farkındalığı olanların çoğunluğunun da plastik çöp ithalatı konusunda negatif bir algıya sahip oldukları anlaşılmaktadır.
‘Avrupa’nın çöplüğü olmaya devam ediyoruz’
“Avrupa’nın çöplüğü olmaya devam ediyoruz” algısı daha da yerleşik hale gelmiştir.
En azından bu konuda fikir sahibi olanların böyle bir algıya kısmen de olsa sahip olduklarını bu çalışma sonuçlarından da anlamak mümkün.
Nitekim çöp ithalatı ile ilgili ne hissedildiği konusunda olumsuz görüş bildiren %41’lik kesim içerisinde %8.3’lük bir kitle “Avrupa’nın çöplüğü olduk” algısına kapıldıklarını ifade etmişlerdir.
