Dilşad Karan
Pek fazla bilinmeyen sıfır atık projesi nedir ve dünyamızı nasıl değiştirebilir? Bu soruların cevabı bir hayli önemli olmakla birlikte öğrendikten sonra bir farkındalık yaşayacaksınız.
Dünyanın karşı karşıya kaldığı en büyük sorunlardan biri, doğal çevrenin insan faaliyetleri nedeniyle hızla kirlemiyor olması. Büyük petrol şirketleri, hayvancılık endüstrisi bunların başında geliyor. Ancak tek tek bireylerin de bu çevre sorununda payı var. Buna karşın bireysel bazda yapılabilecek şeyler var ve bunlardan biri de ‘Sıfır atık’ projesi…
‘Sıfır atık’ tam olarak neyi hedefliyor
Sıfır atık, israfın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımının sağlanmasını kapsayan atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan bir hedeftir.
Çıkarılan tonlarca atık, geri dönüşüm ve kazanım döngüsüne girmeden direkt olarak yok edilmekte ya da doğaya bırakılmaktadır. Bu durum hem fazlaca israfa yol açarken hem de tehlikeli bir şekilde doğanın yok olmasına, tüm dengelerin bozulmasına ve ekosistemde hasarlara yol açmakta. Yaşam standartlarımız ve ihtiyaçlarımız artarken bizler buna her ne kadar yetişmeye çalışsakta sınırlı olan kaynaklarımız bunlara yetişememekte.
Doğal kaynaklarımızın verimli kullanılabilmesi adına sıfır atık dünya genelinde yaygınlaştırılmaya başlamıştır.
Atık türleri nelerdir?
- Kağıt atık
- Ahşap atık
- Plastik atık
- Cam atık
- Kompoztik atık
- Metal atık
- Bitkisel atık yağ
- Organik atık
- Pil ve elektronik atık
Sıfır atığın amacı için kısaca çöp çıkarmamak, doğanın dengesini bozmadan hayat tarzında değişikliğe giderek sürdürülebilir bir yaşama geçmektir. Aldığımız tüm ürünler bu değişikliğe çok kolay uyum sağlayabilir.
Sıfır atığı günlük yaşantımıza en kolay nasıl uyumlarız?
Sıfır atığa uygun sürdürülebilir bir yaşam için en basit örneklerle bulaşık süngeri ve duş lifi olarak kabak lifi, plastik taraklar yerine ahşap tarak, plastik pipet yerine metal ya da cam pipetler, plastik poşetler yerine bez çantalar – pazar fileleri, plastik diş fırçaları yerine bambu diş fırçaları, plastik şişelerdeki şampuan – saç kremi yerine katı sabunlar, plastik şişede su yerine cam şişede su, plastik tek kullanımlık jiletler yerine paslanmayan çelikten yapılan jiletler, çöp poşeti olarak patates nişastasından yapılmış doğada çözünebilir çöp poşetleri, yine plastiklerin içerisinde satılan temizlik malzemeleri yerine organik maddeler kullanılabilir.
Hepsi marketlere gittiğimizde çok kolay ulaşabileceğimiz şeyler.
Dışarıda sıfır atığa uygun yapılabilecek şeyler ise :
- Kahvemizi kupada servis şeklinde ya da kendi termosumuzu götürerek alabiliriz.
- Plastik pipet kullanmak yerine yanımızda taşıyabileceğimiz bir cam pipeti kullanabiliriz.
- Plastik tabak ve bardakları kullanmak yerine cam veya porselende bir yemek servisi isteyebiliriz.
- Plastik şişede su almak yerine cam şişede su alabiliriz.
- Çakmak yerine kibrit alabiliriz.
Bu gibi basit örnekler büyük ölçüde sıfır atığa katkı sağlar. Atık çıkarmak yerine günlük yaşantımızdaki birkaç alışkanlığı değiştirmemiz daha faydalı olacaktır.
Mevcut atıklarımızı değerlendirip ileri dönüşüm yapabiliriz
İleri dönüşüm, bir ürünün tekrar aynı işlevde veya farklı işlevler için tekrar tekrar kullanılmasıdır. Peki biz nasıl ileri dönüşüm yapabiliriz ?
Aslında hepimiz yıllardır ileri dönüşüme ufak da olsa dahil oluyoruz. Eski bir tişörtü temizlik bezi yaparak, cam kavanozlara kuru erzak, baharat vb koyarak… Bunların yanı sıra elimizde bizim için işlevini tamamladığını düşündüğümüz bir şeyi çöpe atmadan önce bunu nasıl ileri dönüşümde kullanabilirim diye tekrar gözden geçirmekte fayda var.
Eskiyen tişörtlerimizi kesip dikerek keseler yaparak bunları aktarlarda baharat, bakliyat vb alırken kullanabiliriz. Böylelikle hem sıfır atığa hem de ileri dönüşüme bir katkımız olur. Atılmak üzere olan bir mobilyayı zevkimize göre onarıp, boyayıp, zımparalayarak ömrünü uzatabiliriz.
Meyve kasaları ve paletlerinden çeşitli kitaplık ve masalar, eskiyen battaniye ve yorganlardan patili dostlarımıza yatak, yoğurt kaplarından saksı, cam kavanozlardan deterjan, sabun, yağ, bakliyat vb depolama aracı, yine eski çoraplardan patili dostlarımıza ya da bebeklere oyuncaklar, meyve sebze atıklarından ise kompost yapabiliriz.
Sınırlı kaynaklarımızı boş yere tüketmeden, doğayı koruyarak ekolojik bir yaşam sürebilmemiz için satın alacağımız veya çöpe atacağımız şeyler hakkında bir daha düşünürsek her şeyin sıfır atık alternatifini bulabilmemiz ve ileri dönüşüm döngüsüne sokabilmemiz mümkün.
Birey olarak tek başımıza bile daha sürdürülebilir bir hayat yaşamanın fazlaca faydası olduğundan, herkes atık çıkarırken ben neden çıkarmayayım demek oldukça yanlış olacaktır.
