Dilşad Karan
Et demek bir hayvanın ölümü demek olsa da çoğumuz etçil alışkanlıklarımızı mutlu bir şekilde sürdürüyoruz. Psikologların ise beynimizin hayvan yeme etiğiyle nasıl boğuştuğuna dair cevapları var.
Psikologlar, insanların kendileri gibi duyguları olan hayvanları yemesi ile nasıl baş ettiğini inceledi.
Buna göre insan beyni, tabakta gelen etin hayvansal kökenlerinden soyutluyor. Yediği şeyin bir canlının parçası olduğu gerçeğinden kaçıyor.
VEGANİZM YÜKSELİŞTE
Çoğu insan, sonuçları hakkında çok az düşünce ile et ve süt ürünleri tüketiyor. Et, yumurta ve süt için hayvan yetiştirmek, insan kaynaklı tüm sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 14’ünü oluşturuyor. Sığır eti üretimi, tarımda orman kaybının en büyük itici gücüdür. Et endüstrisi, su kirliliği de dahil olmak üzere bir dizi başka çevresel zararla bağlantılıdır.
Çok fazla et yemek sağlığınız için de kötü olabilir, özellikle de kolorektal kanser geliştirme riskinizi artırdığı düşünülen kırmızı ve işlenmiş et. Dünyanın et iştahını beslemek, yılda milyarlarca hayvanın hayatına mal oluyor ve domuzlar, inekler ve tavuklar genellikle aşırı kalabalık, açık yaralar ve hastalıklara maruz kalan dünya çapındaki çiftliklerde yetiştiriliyor.
Birleşik Krallık’taki hayvan refahı yasaları, RSPCA gibi kuruluşlar tarafından belirlenen standartlarla zayıf bir şekilde karşılaştırılmaktadır. Tavuklar doğal olarak olduğundan çok daha hızlı büyümeye zorlanır ve bunun sonucunda hastalanırlar, dar kasalar ve bağlama direkleri ise domuzların ve ineklerin hareketlerini kısıtlar.
Bu endişelere bir yanıt olarak ise veganlık yükselişte. Birleşik Krallık’ta, bitki bazlı beslenen insanların sayısı 2014 ile 2019 arasında dört kat arttı. Ancak veganlar hala Birleşik Krallık nüfusunun yaklaşık yüzde birini ve vejeteryanlar sadece yüzde ikisini oluşturuyor. Küresel ölçekte et tüketimi artıyor.
PSİKOLOGLARIN CEVAPLARI
Peki, olumsuz yönlerine dair yaygın bir bilince rağmen insanlar neden et yemeye devam ediyor. Psikologların bu soruya bir takım cevapları var.
Sarah Gradidge, Anglia Ruskin Üniversitesi’nde Psikoloji alanında doktora adayıdır. Magdalena Zawisza, Anglia Ruskin Üniversitesi’nde toplumsal cinsiyet ve reklam psikolojisi alanında doçent/okuyucudur.
Bu ahlaki ikilem insanlarda psikolojik rahatsızlığa neden olabilir ve incelemeler sonucunda da birkaç tetikleyiciyi ortaya çıkmıştır.
Örneğin, tabağınızdaki etin bir hayvandan geldiğini ilk kez fark etmenin sarsıcı deneyimi bu tetikleyicilerden biridir.
Et yemenin, yaşamımızda hayvanlarla nasıl etkileşime girdiğimiz ve onları nasıl algıladığımız üzerinde de sonuçları vardır. 2010 yılında yapılan bir çalışmada, sığır eti yiyen katılımcıların hayvanları ahlaki açıdan ilgi görmeye değer olarak görme olasılıkları daha düşüktü. Ve bir kişi et yemeye ne kadar bağlıysa, yiyecek için yetiştirilen hayvanların olumlu nitelikleri hakkında bilgi almaktan da o kadar çok kaçınırlar.
İnsanların et yeme konusunda hissedebilecekleri rahatsızlık, onlara kesin bir seçim sunar. Ya eti bırakarak ahlaki ikilemi ortadan kaldırın ya da et yemeye devam edin ve ahlaki olarak ayrılın. Ahlaki geri çekilme, ahlaki değerlerimize göre hareket etmemeyi seçtiğimiz zamandır. İncelemeler ise, insanların bu ahlaki ayrılmayı sürdürmek için kullandıkları birkaç stratejiyi vurguladı.
Tabağınızdaki etin bir hayvandan geldiğini hatırlatıldıktan sonra, bazıları onun hayvansal kökenini unutmaya çalışabilir. İnsanlar, örneğin inek yerine sığır eti olarak adlandırmak gibi hayvansal kökenleri belirsiz olduğunda et yemeye daha istekli olurlar.
Etin sağlık için gerekli olduğuna, sosyal olarak normal, doğal ve vazgeçilemeyecek kadar lezzetli olduğuna inanmak, insanların et yerken hissedebilecekleri suçluluk duygusunu azaltabilir. Etten vazgeçmek zor görünebilir ve bu nedenle insanlar çatışan duyguları uzlaştırmak için bu stratejilere yönelebilir.
ET TÜKETİMİNİZİ AZALTMAK İSTİYORSANIZ, YAPILAN ARAŞTIRMALARIN TAVSİYESİNE UYULMALI
Et tüketiminizi azaltmanın değerlerinizle nasıl uyumlu olduğunu anlayın ve hatırlayın.
Her zaman hayvanları aklınızda tutun. Örneğin, duygu kapasitelerini göz önünde bulundurarak onları insanlaştırmanıza, yani bireyleştirmenize izin verin. Diyetinizi değiştirmenin kademeli bir süreç olabileceğini de kabul edin.
Başkalarını et yemeyi azaltmaya teşvik etmek istiyorsanız şunları yapabilirsiniz:
Et tüketimi için onları suçlamaktan kaçının. Bu sadece insanları vejetaryanlığa ve veganlığa karşı daha dirençli hale getirir. Bunun yerine, insanların hayvanları yiyecek değil de arkadaş olarak görmeye teşvik ederek hayvanları- bireyleştirin.
